Caroline van der Plas: ‘Uitbreiding voorkeursrecht zoveelste teken van onbetrouwbare overheid’
Het kabinet wil het voorkeursrecht uitbreiden voor agrarische grond zonder bestemmingswijziging. ‘Het is de zoveelste maatregel die zonder enige uitleg wordt aangekondigd, dit is het zoveelste voorbeeld dat we te maken hebben met een onbetrouwbare overheid’, zegt Caroline van der Plas van de Boer Burger Beweging (BBB) in een interview met VJ.
Het kabinet wil deze wetswijziging invoeren om het extensiveren of verplaatsen van boerenbedrijven mogelijk te maken. Wanneer een grondeigenaar zijn grond wil verkopen en de overheid heeft op die grond een voorkeursrecht gevestigd, is de eigenaar verplicht om zijn grond eerst aan de overheid te koop aan te bieden. De overheid kan de grond dan ‘tegen marktwaarde’ kopen. Van der Plas zet vele vraagtekens achter die stelling: ‘Wat is marktwaarde? Is het de waarde van de grond voor of na de publicatie van de stikstofkaart die de prijzen naar beneden heeft gebracht? Wat als de overheid er natuurgrond van wil maken? Dan wordt grond helemaal niets meer waard. Bovendien krijg je met de grond niet automatisch de stikstofrechten erbij.’
Huidige situatie
Nu is het al zo dat de gemeenteraad, provinciale staten of de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het voorkeursrecht kan inzetten op gronden. Maar bij agrarische gronden is nu de voorwaarde dat er een bestemmingswijziging op de grond zit of komt voor bijvoorbeeld toekomstige woonwijken of bedrijventerreinen. Zonder functieverandering, geen voorkeursrecht. Dat wil het kabinet nu veranderen.
Een maand geleden berichtte het FD als eerste over dat het Rijk een voorkeursrecht op agrarische grond zonder bestemmingswijziging verkent. Dit plan zat verstopt in een pakket met stikstofmaatregelen van het kabinet uit november 2022. In die ‘novemberbrief’ schreef minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal het volgende: 'Daarnaast verkent het kabinet de wettelijke mogelijkheden om een voorkeursrecht te kunnen leggen op grond met een agrarische functie. Dit biedt het Rijk en de provincies de mogelijkheid om te sturen op het gebruik van de agrarische grond, geeft aan de voorkant regie in gebiedsprocessen en over keuzes in het landelijk gebied, bijvoorbeeld ten aanzien van extensivering, en biedt de mogelijkheid om speculatie tegen te gaan.’ Minister Van der Wal gaf in die brief aan dat het kabinet onderzoekt of en hoe de Omgevingswet hiervoor moet worden aangepast. Ze verwacht na de zomer de Tweede Kamer meer informatie te kunnen geven over het voorstel.
Aanpassing Omgevingswet
In de Kamerbrief van afgelopen vrijdag staat nu dat het kabinet inderdaad het voorkeursrecht wil uitbreiden door de Omgevingswet (verwachte ingangsdatum: 1 januari 2024) aan te passen. De motivatie om deze maatregel door te voeren beschrijft minister Van der Wal als volgt: ‘Daarmee ontstaan meer mogelijkheden om aan de voorkant regie te voeren om de transitie van het landelijk gebied en alle daarbij behorende opgaven in onderlinge samenhang te kunnen realiseren. Zo kan hierdoor ook een voorkeursrecht gevestigd worden om agrarische grond te behouden en daarmee het extensiveren of verplaatsen van boerenbedrijven mogelijk te maken. Hierdoor kan worden voorkomen dat agrarische grond onnodig verloren gaat, juist daar waar het nodig is voor de transitie van het landelijke gebied en met name voor de realisatie van doelen voor natuur en waterkwaliteit. ’
Volgens Van der Plas is dit weer een voorbeeld van een onbetrouwbare overheid. Tot de Kamerbrief van 10 februari 2023 was het onduidelijk voor welk doel het kabinet het eerste recht op koop van agrarische grond wil gebruiken. ‘Dit plan is in november aangekondigd, waarna er maandenlang geen toelichting op wordt gegeven. Door dit soort aankondigingen en onduidelijkheid ontstaat er veel onrust bij de boeren.’ De politica verwijst naar een ander voorbeeld dat voor veel onrust heeft gezorgd: de stikstofkaart. Afgelopen juni publiceerde het kabinet een kaart waar per gebied staat aangegeven hoeveel stikstofreductie er gerealiseerd zou moeten worden. Zowel boeren als provincies reageerden verbaasd en verward, waarop stikstofminister Christianne van der Wal (VVD) een paar maanden later in oktober de kaart weer introk. Maar het kwaad is dan al geschied, zegt Van der Plas. ‘Banken zijn onrustig geworden door plannen die over de boeren gestort worden. Ze worden terughoudend met financiering en dat zet de sector op slot.’
Diana Frikkee, grondzakendeskundige werkzaam voor Overwater Grondbeleid Adviesbureau, vraagt zich af of overheid onderzoek heeft gedaan naar het invoeren van een voorkeursrecht voor blijvend agrarische grond. ‘Het is ten eerste de vraag of een sterkere positie van de overheid op de grondmarkt de inbreuk op het eigendomsrecht en het huidige functioneren van de grondmarkt rechtvaardigt. De vrije grondmarkt wordt voor gebieden met deze ingreep bevroren’, aldus Frikkee. ‘Bij een blijvende agrarische bestemming is er geen sprake van een ontwikkeling van een gebied of bestemmingswijziging die voor prijsopdrijving of grondspeculatie zal zorgen.’
Haarlemmerolie
Het Rijk en de provincies willen volgens Frikkee de aangekochte grond in grondbanken onderbrengen en de gronden gebruiken als ruilgrond voor het hervestigen van boeren die vanwege stikstofuitstoot niet op hun huidige locatie kunnen blijven doorboeren. ‘Het kabinet verwacht dat het kunnen aanbieden van een alternatieve locatie aan boeren die willen doorgaan met hun bedrijf als Haarlemmerolie kan werken om de stikstofproblematiek vlot te trekken. Het is best aannemelijk dat een deel van de boeren voor deze optie zullen kiezen maar deze maatregel zou in strijd kunnen zijn met de toezegging van het Rijk dat een kenmerk van het transitiebeleid zal zijn dat de boeren perspectief zal worden geboden. Het uitbreiden van het voorkeursrecht zal de mogelijkheden van andere boeren die grond willen kopen om hun bedrijf uit te breiden (bijvoorbeeld omdat ze willen extensiveren) beperken.’
Tenslotte benoemt Frikkee dat de maatregel negatief kan uitpakken voor de kloof tussen de boeren en de overheid. ‘De invoering van een voorkeursrecht op agrarische grond zal daar niet aan bijdragen, het is waarschijnlijker dat binnen de agrarische wereld vrij breed bestaande overtuiging dat de overheid probeert de grond goedkoop in handen te krijgen, zal toenemen.’
Laatste nieuws
- 07-05-2024 16:24 Winkelplint aan de Grote Markt in Dordrecht verkocht
- 07-05-2024 16:24 ScheerSanders Advocaten huurt in kantoorvilla aan de Javastraat in Den Haag
- 07-05-2024 16:12 Arnhem zet in op 1.700 permanente opvangplekken voor asielzoekers
- 07-05-2024 15:20 'Overgangsrecht middenhuurwet hogere wiskunde, regel energielabel daarom nu'
- 07-05-2024 14:30 Meerdere huurders huren 6.000 m2 kantoorruimte in Tower Ten op de Zuidas
- 07-05-2024 14:20 Snel inzicht in uitpondscenario's met nieuwe tool van Stellax en DatHuis
- 07-05-2024 14:10 De Sleutels en Green Real Estate tekenen realisatieovereenkomst voor 275 woningen
- 07-05-2024 14:00 Michiel Meijer nieuwe commercieel directeur bij Ingage Franchise
- 07-05-2024 13:27 Stimuleringsfonds luidt alarm: Starters krijgen het steeds moeilijker op de woningmarkt
- 07-05-2024 12:00 Jan Joost Bloemendal ontwikkelingsmanager bij Blauwhoed
- 07-05-2024 11:34 Peter Ankerstjernes nieuwe ceo van Planon Groep
- 07-05-2024 11:31 Samen naar de top: onze klanten verdienen Goud!
- 07-05-2024 11:30 Amsterdamse verhuurmakelaars vragen Eerste Kamer tegen Wet betaalbare huur te stemmen
- 07-05-2024 10:36 Consultant huurt 251 m2 in voormalige brandweerkazerne in Amsterdam
- 07-05-2024 10:30 House of Solar huurt 174 m2 aan in Arnhem
- 07-05-2024 10:09 Roy Hendriks mede-eigenaar van Fakton Energy
- 07-05-2024 10:09 Zuid-Holland wil De Jonge tegemoetkomen, maar mist instrumenten voor woningbouw
- 07-05-2024 09:57 Arkéa REIM koopt industrieel pand in omgeving Assen
- 07-05-2024 09:46 Heijmans verkoopt meer woningen aan particulieren
- 07-05-2024 06:00 Geen struisvogelgedrag! Alleen overheid kan het risico voor onrendabele top dragen
- 07-05-2024 00:10 CBS: Kantoorprijzen blijven dalen, nu ook dalende trend bij huurwoningen
- 06-05-2024 15:57 Anoeska Homan nieuwe projectmanager bij Westvast
- 06-05-2024 13:40 Ondanks daling in investeringen, ziet Savills tekenen van herstel in vastgoedmarkt
- 06-05-2024 12:55 Ballast Nedam verliest rechtszaak, Dordrecht mag nieuwe partner zoeken voor bouw 720 woningen
- 06-05-2024 11:52 Twin-Aandrijfassen huurt 270 m2 in Duiven
- 06-05-2024 11:47 Extra waterveiligheidseisen zetten bouw half miljoen woningen op het spel
Reacties
Om te kunnen reageren moet u zijn ingelogd. Klik hier om in te loggen.