De beursdagen van de Provada zijn achter de rug. Drie intensieve dagen van nieuws verzamelen, bijeenkomsten bezoeken, ondertekeningen bijwonen en boven alles, de talloze contacten met bezoekers en standhouders. Wat vooral opviel was de sterk positieve sfeer die er heerste en de verjonging van de sector. Een terugblik met een fotoreportage.

Het kan niet missen of de elfde editie van de gisteren afgelopen vastgoedbeurs Provada heeft qua aantal bezoekers alle voorgaande edities overtroffen. De beurs heeft zich meer dan ooit bewezen als een ideaal platform om bijzondere ontwikkelingen, ideeën en plannen voor het voetlicht te brengen. Maar bovenal is de beurs een geweldige netwerkplek: in drie geconcentreerde dagen is tout het vastgoed aanwezig. Wat mij vooral opviel is de toenemende verjonging van de sector. Veel twintigers en dertigers zag ik lopen en de borrels en bijeenkomsten bevolken. Ook steeds meer vrouwen overigens, waarbij ook wij van Vastgoedjournaal en ons zusterlabel WoningmarktNL - met meer dan de helft vrouwen - positief aan hebben bijgedragen.

Fraaie stands
Plezierig voor het oog waren de talloze fraaie stands in de drie beurshallen. Ik merk duidelijk dat de budgetten voor standbouw verruimd zijn. In VJ heeft u al kunnen zien welke vijf stands we het allermooist vonden, maar ook de gedistingeerde stands van a.s.r. (zwart met verdieping en beplanting eromheen) en die van AM (rode blokken met houten vloerplanken) zijn nog altijd het bezoeken waard, al is het alleen voor de prima koffie.

Er waren veel ondertekeningen van grote en minder grote deals die speciaal voor de Provada-dagen zijn opgespaard. De gebiedsontwikkeling van Leiden (Synchroon, Van Wijnen etc.), de aankoop van 450 nieuwe huurwoningen aan de Amsterdamse Haarlemmerweg door Bouwinvest en het campuskunststukje dat André Snippe in Utrecht gaat herhalen (2500 woningen) kunnen hierbij worden genoemd. Inderdaad veel (midden segment) huurwoningprojecten, het nieuwe ‘goud’ van de vastgoedmarkt waar veel (internationale) beleggers en huurders op azen.

Hosanna?
Overigens is het niet altijd hosanna, want ik hoorde een bouwer verzuchten liever te willen bouwen voor de koopsector dan voor beleggers. “Als ik aan beleggers verkoop, maak ik maar 2% rendement”, zei hij. Een prominente ontwikkelaar wees mij erop dat niet elk huurwoningproject zowat ongezien door beleggers wordt gekocht. “Nederlandse institutionele beleggers willen liever gestandaardiseerde nieuwbouw, terwijl buitenlandse beleggers graag beleggen in woningvastgoed dat zich al bewezen heeft.” René Hogenboom, directeur Altera Vastgoed die dit jaar met pensioen gaat, hoopt wel dat gemeenten de enorme vraag naar huurwoningen niet aangrijpen door de grondprijzen weer te verhogen.

Ook in de winkelmarkt zag ik de broodnodige vernieuwing. Van de net 50 geworden Lesley Bamberger van de Kroonenberg Groep kreeg ik uitgebreide uitleg over de verbouwing van de Kalvertoren die hij eerder dit jaar aankocht. In april 2016 moet de transformatie beginnen waarbij vooral de ingangen aan de Kalverstraat en Heiligeweg op de schop worden genomen. Het kan niet missen of de Kalvertoren - al jarenlang de zwakke broeder van de Kalverstraat - wint na de verbouwing zoveel meer aan visuele kracht en aantrekkelijkheid.

Over de winkelmarkt gesproken: met Jeroen Lokerse, de kopman van Cushman & Wakefield in Nederland evalueerde ik de verwikkelingen rond V&D. Dankzij de inspanningen van Lokerse toonden vastgoedbeleggers afgelopen februari een niet eerder vertoonde eendracht om nadere afspraken met V&D over de huurpenningen te maken. “Waarom moeten we winkelketens steeds in het faillissement duwen als het moeilijk gaat? Er is altijd een oplossing mogelijk”, vond hij en ik geef hem geen ongelijk.

Gemopper
Toch was er enige gemopper te horen. Enkele particuliere beleggers vonden dat het nog steeds niet helemaal gaat zoals het zou moeten. Vooral de banken moesten het bij hen ontgelden. “Ze zeggen dat de loketten open zijn, maar wij merken het niet. Voor een krediet van tussen de drie ton en een miljoen geven ze niet thuis. Ze willen liever grotere portefeuilles financieren.” Een medewerker van een grote vastgoedbank aan wie ik dit voorlegde, gaf schoorvoetend toe dat het verstrekken van kleinere financieringen inderdaad zoveel mogelijk wordt vermeden. Ik denk dat beleggers maar eens buiten de landsgrenzen moeten gaan kijken. Behalve Duitse hypotheekbanken staan grote internationale family-offices te dringen om te investeren in zowel financieringen als (in)direct in Nederlands vastgoed. Met dank aan de lage rente.

Rogier Hentenaar
Hoofdredacteur VJ