Architectenbureau van aken architecten (VAA) introduceert in samenwerking met BNA Onderzoek een ontwerpmethode waarmee gebouwen in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) beter zijn af te stemmen op de behoeften en mogelijkheden van patiënten. De methode, IMPACT, is vanaf vandaag beschikbaar en te bestellen bij VAA of BNA Onderzoek.

Tot op heden ontbrak een duidelijke ontwerpleidraad voor gebouwen in de GGZ. Iedereen kent het beeld van grote slaapzalen en gemeenschappelijk gebruik van sanitair in monumentale gebouwcomplexen. Hoewel dat beeld al sinds decennia niet meer opgaat, valt er op het gebied van huisvesting in de GGZ nog steeds veel te winnen. 

Invloed van fysieke omgeving

Het architectenbureau uit Eindhoven constateerde dat bij het ontwerp van GGZ-gebouwen functionaliteit nog te vaak ten koste gaat van een positieve leefsfeer voor patiënten. Toch hebben de ruimtes, hun kenmerken en onderlinge relaties grote invloed op het welzijn van bewoners. Onderzoek vanuit de omgevingspsychologie wijst uit dat gebouwen een bijdrage kunnen leveren aan het functioneren van mensen, maar ook hun welzijn, gezondheid en tevredenheid beïnvloeden. Gebouwen zijn daarmee meer dan een verzameling van ruimten van een bepaald formaat en met een bepaalde functie. 

Met IMPACT introduceert VAA een ontwerpmethode waarmee deze inzichten zijn te vertalen naar een ontwerp dat uitgaat van de behoeften en mogelijkheden van de psychiatrische patiënt. De methode onderscheidt zes verschillende leefruimten van de patiënt. Voor iedere leefruimte is er een boekje met geïllustreerde keuzemogelijkheden en een lijst waarmee de keuzes van het ontwerpteam worden vastgelegd. De methode helpt het ontwerpteam, waarin zorgprofessionals, patiënten en architecten samenwerken, wensen en kennis met elkaar te delen en vast te leggen. 

Samen met BNA Onderzoek, collega-architecten, cliënten en GGZ-instellingen is de methode de afgelopen jaren getest en doorontwikkeld. De methode is breed inzetbaar bij zowel grootschalige als kleinschalige voorzieningen en bij hele gebouwen of delen daarvan.

Patiënt centraal

“Het Programma van Eisen dat momenteel als leidraad dient bij een ontwerp, richt zich te weinig op de invloed van de gebouwde omgeving op het welbevinden van de gebruikers,” zegt Branka Vuksanovic, senior architect en projectleider van dit onderzoek bij VAA. “Het programma beantwoordt vaak niet aan wat de eindgebruiker - de psychiatrische patiënt - wil. IMPACT brengt daar verandering in en stelt de patiënt centraal. Door de huisvesting van psychiatrische patiënten beter af te stemmen op hun behoeften en mogelijkheden verbetert de zorg voor deze mensen en zijn de gebouwen beter uitgerust voor het doel dat ze dienen. IMPACT is onze manier om bij te dragen aan de kwaliteit van de zorg voor psychiatrische patiënten.”